طرحواره استحقاق

فردی که چنین طرحواره ای دارد معتقد است که نسبت به دیگران یک سر و گردن، بالاتر است، حقوق ویژه ای برای خودش قائل است و تعهدی نسبت به رعایت اصول روابط متقابل که راهنمای تعاملات اجتماعی بهنجار هستند، ندارد.

اغلب بر این نکته پافشاری میکند که دیگران باید هر آنچه را که او میخواهد برایش فراهم کنند، بدون توجه به این که آیا درخواست او منطقی است، چه چیزی از نظر دیگران معقول است، یا این که چه هزینه ای برای دیگران دارد. چنین افرادی برای این که بتوانند کسب قدرت کنند و یا دیگران را کنترل نمایند، تمرکز افراطی بر برتری جویی (برای مثال موفق ترین، بااستعدادترین و ثروتمندترین شدن) دارند. این افراد برتری جو هستند و توجهی به خواسته های دیگران ندارند. در روابط عاطفی و دوستی و کاری به صورت زیر هستند:

1- با همسر و یا افراد مهم زندگی روابط بی عاطفه ای دارند و به نیازهای طرف مقابل توجهی نمی کنند.

2- اگر در موقعیتی نتواند برتری طلبی خود را نشان دهد از ان جا می روند.

3- این افراد گاهی برعکس عمل می کنند و با دادن هدیه های پر زرق و برق و یا کارهای ظاهرا خیرخواهانه می خواهند نشان دهند که به فکر دیگران هم هستند.

گاهی اوقات برای این که فرد بتواند تمایلات خود را ارضاء کند، بدون همدلی با دیگران و یا بدون توجه به نیازها و احساسات آنها، به رقابت افراطی یا کنترل رفتارهای دیگران روی می آورد.

ریشه‌های طرحواره‌ استحقاق

1- ارضای بیش از حد نیازها

2-  عدم وجود مجدودیت در کودکی

3-  جبران افراطی سایر طرحواره‌ها: زمانی که شخص احساس می‌کند در کودکی دیگران حقش را پایمال کرده بودند ممکن است برای جبران آن حقوق به صورت افراط‌گونه‌ای دچار استحقاق شود.

4-  یادگیری از طرف والدین

نشانه های تله استحقاق

1- به نیازهای اطرافیان تان توجه نمی کنید. نیازهای خودتان را همیشه در اولویت قرار می دهید.دیگران را آزرده خاطر می سازید.

2- ممکن است از اطرافیان خود، سوء استفاده کنید، آنها را خوار و خفیف سازید و به آنها آسیب بزنید

3- سخت است که با احساس های اطرافیان تان همدلی کنید. اطرافیان تان احساس می کنند شما درکشان نمی کنید یا به احساس هایشان بی اعتنا هستید.

4- از جامع، طلبکار هستید. این فکر باعث می شود در قبال دیگران بی انصافانه رفتار کنید.

5- ممکن است در محیط کار به دلیل نادیده انگاری نیازها و عواطف دیگران یا زیر پا گذاشتن قوانین در آستانه اخراج قرار گرفته اید یا جلوی ارتقای شما را گرفته اند.

6- ممکن است همسر، دوستان، اعضای خانواده تان به دلیل رفتارهای خودخواهانه، بی انصافانه و توهین آمیز شما، رابطه شان را قطع کرده اند یا اخطار نهایی را به شما داده اند.

7- اگر کلاهبرداری کرده باشید با قوانین را زیر پا گذاشته باشید ( مثل فرار از مالیات با صدور چک بی محل) ممکن است گرفتار مشکلات حقوقی و قضایی شده باشید.

8- هرگز فرصت مهرورزی خالصانه و عاری از تکبر و تفرعن را نداشته اید یا از لذت رابطه سالم مبتنی بر احترام متقابل، محروم بوده اید.

9- اگر استحقاق را به عنوان جبران سایر تله های زندگی به کار گرفته باشید، هیچگاه تله های زندگی اصلی شما حل و فصل نخواهند شد. هیچگاه به نیازهای واقعی خود پی نمی برید و همچنان گرفتار محرومیت هیجانی، بی ارزشی با طرد اجتماعی خواهید ماند.

خطرات طرحواره استحقاق در روابط عاطفی

1- طرف مقابل به دفعات زیادی نیازهایش را فدای نیازهای شما می‌کند.

2- به شما اجازه‌ی کنترل‌گری می‌دهد.

3-  اجازه‌ی سوء‌استفاده به شما می‌دهد.

4-  از ابراز نیازهایش به شما می‌ترسد.

5-  انتظار زیادی از او دارید.

این موارد نشان می‌دهند که شما در یک رابطه‌ی یک‌طرفه به نفع خودتان قرار گرفته‌اید و طرف مقابل را به شدت اذیت می‌کنید.

مراحل غلبه بر مشکلات تله زندگی استحقاق

1- فهرستی از مزایا و معایب نپذیرفتن محدودیت ها تهیه کنید. این کار برای انگیزه مند سازی شما ضروری است.

2- بهانه تراشی های خود را برای نپذیرفتن محدودیت ها کنار بگذارید.

3- دقت کنید که چگونه نپذیرفتن محدودیت ها در زندگی روزمره برای شما مشکل درست می کند. فهرستی از این مشکلات تهیه کنید.

4- برای اینکه یادتان باشد که با بی انضباطی و استحقاق خود در موقعیتها بجنگید، کارت آموزشی درست کنید.

5- همچنان که به دنبال تغییر هستید از دیگران درباره میزان تغییر خود، نظرخواهی کنید.

6- تلاش کنید با اطرافیان خود، همدلی کنید.

7- اگر تله زندگی شما از نوع حمله بر علیه سایر تله هاست، سعی کنید تله های زیربنایی را درک کنید و از تکنیک های مربوط به هرکدام از آنها استفاده نمایید.

8- اگر در انضباط شخصی مشکل دارید، کارهای خود را براساس میزان ناکام سازی و بیزارسازی، درجه بندی کنید. کارهای خود را سلسله مراتبی در نظر بگیرید و برای انجام آنها اقدام کنید.

9- اگر در کنترل هیجان های خود مشکل دارید از تکنیک “محروم سازی” استفاده کنید.

10- اگر گرفتار استحقاق از نوع وابستگی شده اید، کارهایتان را براساس میزان سختی درجه بندی کنید. آنگاه به تدریج کارها را از آسان به سخت و بدون کمک دیگران انجام دهید. از کارهای آسان تر شروع کنید تا به خودتان ثابت کنید که آدم با کفایتی هستید.

درمان طرحواره استحقاق

1- فهرستی از مزایا و معایب نپذیرفتن محدودیت ها تهیه کنید. این کار برای انگیزش شما لازم است.

2- بهانه تراشی های خود را برای نپذیرفتن محدودیت های رفتاری کنار بگذارید‌.

3- دقت کنید که چگونه نپذیرفتن محدودیت ها در زندگی روزمره برای شما مشکل ساز است. فهرستی از این مشکلات را تهیه کنید.

4- برای اینکه یادتان باشد که بی انضباطی و استحقاق خود را در موقعیتها حذف کنید، کارتهای آموزشی درست کنید.

5- همچنان که به دنبال تغییر هستید از دیگران درباره میزان تغییر خود، نظرسنجی کنید.

6- تلاش کنید با اطرافیان خود، همدلی کرده و مهربان باشید.

7- اگر تله زندگی شما از نوع حمله بر علیه سایر تله هاست، سعی کنید تله های زیربنایی را درک کنید و از تکنیک های مربوط به هرکدام از آنها استفاده نمایید.

8- اگر در انضباط شخصی مشکل دارید، کارهای خود را براساس میزان ناکام سازی و بیزارسازی، درجه بندی کنید. کارهای خود را سلسله مراتبی در نظر بگیرید و برای انجام آنها اقدام کنید.

9- اگر در کنترل هیجان های خود مشکل دارید از تکنیک “محروم سازی” استفاده کنید و مهارت تنظیم هیجان را یاد بگیرید.

10- اگر گرفتار استحقاق از نوع وابستگی شده اید، کارهایتان را براساس میزان سختی درجه بندی کنید. سپس به تدریج کارها را از آسان به سخت و بدون کمک دیگران انجام دهید. از کارهای آسان تر شروع کنید تا به خودتان ثابت کنید که آدم با کفایتی هستید.

احتمال دارا بودن این طرحواره در صورت پاسخ مثبت به سوالات

1- برای من سخت است که جواب منفی بگیرم.

2- احساس می‌کنم مجبور نیستم از قوانین و محدودیت‌های عادی جامعه پیروی کنم.

3- اعتراف به اشتباه بودن برای من دشوار است، زیرا من معمولاً درست می‌گویم.

4- من معتقدم که نیازها و احساسات من بیش از دیگران اهمیت دارد.

5- من همیشه خودم را در اولویت قرار می‌دهم.

6- دیگران به من گفته‌اند بسیار کنترل‌کننده و سلطه‌جو هستم.

7- من نمی‌توانم تحمل کنم که به من بگویند چه کاری انجام دهم.

8- من احترام کمی برای اقتدار دیگران قائلم.

9- احساس می‌کنم به نوعی نسبت به اکثر افرادی که می‌شناسم، برتر هستم.

10- احساس می‌کنم وقتی که اراده می‌کنم، باید بتوانم آنچه را که می‌خواهم انجام دهم.