روش درمان شناختی-رفتاری
رفتار درمانی شناختی یا CBT چیست؟
این یک روش درمانی از طریق صحبت کردن با بیمار است. در مرحله اول روان درمانگر تلاش در دریافت طرز تفکر بیمار نسبت به خود پیرامون اطراف و دیگران دارد. در مرحله دوم سعی می نماید مسائل و مشکلاتی که موجب تولید اختلالات روانی در فرد گردیده است را پیدا نماید.
رفتاردرمانی شناختی چگونه کار می‌کند؟
رفتاردرمانی شناختی نظریات رفتاری و نظریات شناختی را ادغام کرده تا به این نتیجه برسید که ادراک فرد از یک موقعیت، بیشتر از واقعیت آن مشکل واکنش فرد نسبت به آن را تعیین می‌کند. زمانی که فرد ناراحت یا ناامید باشد، دیدگاه او ممکن است واقع‌گرایانه نباشد. تغییر نحوه تفکر و نگاه مراجعین به دنیا میتواند پاسخ آن‌ها به شرایط را تغییر دهد.
CBT بر مسائل حال تمرکز داشته، پس درمانگر از مراجعین در مورد اینکه اکنون در ذهنشان چه می‌گذرد، خواهد پرسید تا افکار و احساسات ناراحت‌کننده او را شناسایی کند. درمانگر سپس به بررسی این موضوع خواهد پرداخت که آیا این افکار یا احساسات مفید یا معتبر هستند یا خیر. هدف CBT وادار کردن مراجعین به مشارکت فعالانه در برنامه درمانی خود است تا به این درک برسند که راه بهبود زندگیشان، تنظیم تفکر و رویکردشان نسبت به موقعیت‌های روزمره است.
رفتار درمانی شناختی در چه مواردی کمک کننده است؟
- اضطراب
- افسردگی
- ترس
- فوبیا (ترس از مکانهای شلوغ و ترس اجتماعی)
- استرس
- پرخوری
- اختلالات وسواسی اجباری
- اختلال پس از حادثه استرس
- اختلال دو قطبی و جنون
CBT همچنین میتواند درمواردی که فرد دچار مشکلاتی از قبیل عدم قدرت کنترل خشم یا خود کم بینی و حتی درمورد مشکلات جسمی مانند خستگی‌ها و دردهای مزمن هم موثر باشد.
فواید رفتار درمانی شناختی
- در مواردی که مصرف دارو کفایت نمیکند، رفتار درمانی شناختی میتواند موثر باشد.
- در مقایسه با سایر روشهای گفتار درمانی میتواند سریع‌تر به درمان پاسخ دهد.
- ماهیت ساختار یافته CBT به این معنی است که میتواند در قالبهای مختلفی ارائه شود، از جمله در گروهها، کتابها و برنامههای خودیاری این برنامه‌ها میتواند حتی پس از پایان درمان راهکارهای مفید و کارآمدی را برای زندگی روزمره به شما آموزش دهد.
معایب رفتار درمانی شناختی
- شرکت در جلسات CBT به طور منظم و انجام هرگونه مشاوره اضافی بین جلسات میتواند وقت زیادی از شما بگیرد.
- ممکن است برای افرادی که مشکلات پیچیدهتر روانی یا مشکلات یادگیری دارند مناسب نباشد.
- این درمان شامل مقابله شما با احساسات و اضطراب در شما است. شما ممکن است در این دوره احساس ناراحتی و اضطراب را تجربه کنید.
- رفتار درمانی شناختی بر توانایی تغییر خود فرد ( افکار، احساسات و رفتار او) متمرکز است. و به مشکلات گستردهای که در سیستم خانواده که اغلب تاثیر قابل توجهی بر سلامت روانی او دارد نمیپردازد.
- برخی از منتقدان بر این باورند که چون CBT به درمان مشکلات فعلی میپردازد و بر روی یک سری مشکلات خاص تمرکز دارد، به دلایل احتمالی ایجاد مشکلات روانی که ریشه در گذشته فرد دارد مانند: (کودکی سخت) توجه نمیکند.
درمان شناختی رفتاری یا CBT موجب بهبود روابط می‌شود
بسیاری از افرادی که برای درمان مراجعه می‌کنند، در روابط خود با دیگران به مشکل برخورده‌اند و عذاب می‌کشند. ممکن است مراجع نوجوانی باشد که به دلیل اضطراب اجتماعی شدید با دوستان خود وقت نمی‌گذراند، زنی باشد که افسردگی نمی‌گذارد همسر و شریک نمونه باشد، پدری که نمی‌تواند خشمش را به درستی نشان دهد و به همین دلیل بین او و فرزندانش فاصله افتاده یا دانشجویی که اعتیاد به الکل باعث شده دوستانش از او فراری شوند. وقتی در رنج و عذاب به سر می‌بریم، روابطمان با دیگران به قهقرا می‌رود.
چه هدف اصلی درمان بهبود روابط باشد یا خیر، روش موثر درمان CBT به بهتر شدن روابط کمک می‌کند. یک دوره‌ی نسبتا کوتاه از درمان شناختی رفتاری که بیشتر از هر روش درمان مورد آزمایش قرار گرفته منجر به نتایج قابل توجه در زندگی مراجع و اطرافیان او می‌شود.
پایین آمدن اضطراب در اثر درمان شناختی رفتاری
وقتی اضطراب سراپای وجودمان را فرا می‌گیرد، نمی‌توانیم بهترین عملکرد خود را نشان دهیم. اگر اختلال اضطراب درمان نشود، تاثیر منفی روی روابط نزدیک ما می‌گذارد. به عنوان مثال، نیاز مبرم به «احساس امنیت» در افراد مبتلا به اختلال ترس و آگورافوبیا منجر به بروز مشکل می‌شود زیرا طرف مقابل باید برنامه‌ی خود را متناسب با سفرهای شریک خود تنظیم کند. نگرانی مزمن در افراد مبتلا به اختلال اضطراب فراگیر هم به همین شکل است و با تنش و کج‌خلقی که در فرد ایجاد می‌کند باعث بحث و اختلاف میان افراد می‌شود.
طبق شواهد، درمان شناختی رفتاری بیشترین تاثیر را در درمان هر نوع اختلال اضطراب دارد. کاهش قابل توجه اضطراب، هماهنگی بهتری در روابط را به همراه می‌آورد.
روحیه‌ی بهتر با درمان شناختی رفتاری
افسردگی، درست مثل اضطراب، در صورت درمان نشدن تاثیر منفی روی زوجین می‌گذارد. اگر بی‌انرژی باشیم، علاقه‌ای به انجام فعالیت‌هایی که قبلا برایمان لذتبخش بوده نشان ندهیم و میل جنسی نداشته باشیم، نمی‌توانیم برای شریک خود بهترین همراه باشیم. افراد بعد از یک دوره درمان شناختی رفتاری برای افسردگی- معمولا ۱۲ تا ۱۶ هفته- نه تنها احساس بهتری خواهند داشت، بلکه عملکرد موثرتری نیز از خود نشان می‌دهند. افراد شاد، زوج شادتری هستند.
خواب بهتر ناشی از CBT
۲۳% از بزرگسالان در ایالت متحده طی یک ماه گذشته خواب خوب نداشتند. اگر خوب نخوابیم، بدخلق و ناشکیبا می‌شویم بنابراین نمی‌توانیم با عزیزان خود خوب ارتباط برقرار کنیم. به علاوه، بی‌خوابی باعث می‌شود فکر به تخت خواب به ما احساس نگرانی و استرس بدهد و خواب شبانه کنار شریکمان را مختل سازد. معمولا درمان شناختی رفتاری برای بی‌خوابی شامل ۴ تا ۶ جلسه و کاملا اختیاری است. این روش به فرد کمک می‌کند سریع‌تر به خواب فرو رود و خواب آرام‌تری داشته باشد. همچنین پیوند قدرتمندی میان تخت و خواب ایجاد می‌کند. خواب بهتر روی همه چیز تاثیر می‌گذارد.
