اختلال کندن مو، دلایل و درمان آن
شاید تابه‌حال نام اختلال کندن مو را شنیده باشید. یا با افرادی برخورد کرده باشید که در هنگام اضطراب یا وارد شدن یک فشار روانی به آنها، اقدام به کندن موی سر، ابرو یا مژه‌های خود و یا حتی ریش و دیگر نواحی بدن خود می‌کنند.
این کار به نظر افرادی که به این اختلال مبتلا نیستند، غیر معمول، ناخوشایند و حتی عجیب به نظر می‌رسد. اما برای فردی که با اختلال کندن مو روبه‌رو است، راهی برای فرار از فشار و تنش‌های روانی است.
اختلال کندن مو یک اختلال روانشناختی شایع در میان افراد مختلف است و مهم‌تر از همه اینکه تمامی سنین را در بر می‌گیرد. این اختلال می‌تواند اعتمادبهنفس فرد را به طور جدی کاهش دهد و او را از حضور یافتن در اجتماع باز دارد.
اختلال کندن مو چیست؟
اختلال کندن مو که با نام تریکوتیلومانیا هم شناخته میشود، نوعی اختلال روانشناختی است که در آن فرد به دلیل قرار گرفتن تحت فشار زیاد و استرس و اضطراب اقدام به کندن موی سر، ابروها و مژه و ریش خود می‌کند. این عمل وسواسی، یک کار تکرارپذیر و غیرقابل کنترل است که انجام آن باعث تاسی بخش‌های مختلف سر و بدن میشود. این کار خود باعث تشدید استرس و اضطراب و کاهش اعتمادبهنفس میشود.
علائم وسواس کندن مو
باید این نکته را در نظر بگیرید که با دیدن هر علامتی نمی‌توان آن را به عنوان یک اختلال روانشناختی در نظر گرفت. بنابراین بهتر است این تشخیص تخصصی را به درمانگر بسپارید.
اما به طور کلی می‌توان نشانه‌های عمده‌ای را دید و به وجود یک اختلال شک کرد. مهم‌ترین نشانه‌ها و علائم بیماری تریکوتیلومانیا را می‌توان در موارد زیر دید:
- کندن مکرر مو به‌ویژه موی سر، مژه و ابرو و یا دیگر نقاط بدن. این نشانه زمانی که به طور تکرارپذیر و مداوم دیده میشود، نگران‌کننده است و خبر از یک مشکل روانشناختی در فرد میدهد.
- احساس مداوم فشار و تنش عصبی که پیش از کندن مو انجام میشود.
- ایجاد احساس خوشایند و رضایت‌بخش پس از انجام این عمل و کندن موها. در واقع فرد بعد از انجام این کار یک احساس آرامش درونی در مقابل استرس و فشار خود می‌کند.
- بازی کردن با مویی که کنده شده و یا مالیدن و کشیدن آن به صورت و لب‌ها. یعنی فرد با موی کنده شده خود مشغول میشود و تمام حواس خود را به آن معطوف می‌کند.
- کاهش قابل توجه میزان و حجم موهای سر، مژه و ابرو که به صورت کاملا مشخص دیده میشود.
- تصمیم چندباره برای ترک مو کندن و عدم موفقیت در آن.
- اقدام به کندن پوست دست، جویدن ناخن گاز گرفتن لب‌ها در برخی افراد مبتلا به وسواس کندن مو.
- مخفی کردن کندن مو از دیگر و تلاش برای انجام این کار در تنهایی.
دلایل کندن مو
با وجود شایع بودن اختلال کندن مو همچنان دلیل مشخصی برای این اختلال بیان نشده است. اما با این حال می‌توان دلایل و زمینه‌های گوناگونی را برای این اختلال در نظر گرفت که در موارد زیر جای می‌گیرد:
ژنتیک و سابقه خانوادگی
ژنتیک تقریبا نقش مهمی را در ابتلا به بیماری تریکوتیلومانیا ایفا می‌کند. در حقیقت اکثر افرادی که به اختلال کندن مو مبتلا هستند، در نزدیکان خود نیز این اختلال را مشاهده می‌کنند. به همین دلیل زمانی که در ژنتیک یک خانواده این اختلال وجود داشته باشد، در افراد درجه یک خانواده هم دیده میشود.
استرس شدید و اضطراب
در بسیاری از موارد استرس و اضطراب شدید و فشارهای روانی مداوم باعث ابتلای افراد به اختلال کندن مو میشود و این حالت را در آنها تشدید می‌کند.
سن
گاهی اختلال تریکوتیلومانیا در یک بازه سنی خاص اتفاق می‌افتد و تا پایان زندگی با فرد باقی می‌ماند. این اختلال معمولا در دوران پیش از نوجوانی یا در طول نوجوانی، اغلب در بازه سنی 10 تا 13 سالگی بروز می‌کند و اگر به موقع تشخیص داده نشده و درمان نشود، تا پایان عمر با فرد باقی می‌ماند.
اختلالات روانشناختی
مجموعه‌ای اختلالات روانشناختی هم می‌توانند بیماری تریکوتیلومانیا را ایجاد کنند. معمولا افسردگی و اختلال وسواس اجباری به این اختلال هم منجر میشود.
چه احساساتی فرد را به کندن مو ترغیب می کند؟
احساسات منفی
برای بسیاری از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، کندن مو، راهی برای مقابله با احساسات منفی یا ناراحت کننده ای مثل استرس، اضطراب، تنش، بی حوصلگی، تنهایی، خستگی و ناامیدی است.
احساسات مثبت
افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، معمولاً با کندن موهایشان احساس خوبی به آنها دست داده، و برخی از ناراحتی هایشان تسکین پیدا می کند. در نتیجه، آنها برای حفظ این حس خوب و مثبت، همچنان به کندن موهایشان ادامه می دهند.
عوارض اختلال کندن مو
اختلال کندن مو با عوارض و مشکلاتی همراه است که زندگی را برای فرد مبتلا به آن سخت‌تر می‌کند. پیامدهایی را که بیماری کندن مو به همراه دارد در موارد زیر جای می‌گیرند:
آسیب جسمی به پوست سر و موها
زمانی که فردی به اختلال کندن مو مبتلا میشود، با هر بار کندن موها در نواحی مختلف بدن، به پوست سر و بدن آسیب می‌رساند. این کار دربسیاری از موارد باعث بروز زخم و عفونت میشود و برای همیشه به ریشه موها آسیب می‌رساند.
مشکلات گوارشی
برخی افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا عادت دارند موهای کنده شده را بجوند یا بخورند. این کار باعث ایجاد گلوله‌های مو در دستگاه گوارش میشود. در نهایت این اتفاق موجب کاهش وزن شدید، تهوع و استفراغ و در موارد شدید، مرگ میشود.
مشکلات عاطفی
مبتلایان به این بیماری احساسات ناخوشایند بسیاری را مانند خجالت، تحقیر و شرم تجربه می‌کنند. در مواردی کاهش اعتمادبهنفس هم با این اختلال نمایان میشود و فرد از قرار گرفتن در جمع و ارتباط با افراد دیگر دچار نگارنی میشود. همچنین بروز شکل ظاهری خاص مانند تاسی در این اختلال، اعتمادبهنفس را برای رویارویی با افراد مختلف تحت تاثیر منفی قرار میدهد.
استرس و اضطراب، اعتیاد به الکل و مواد مخدر هم از دیگر عوارض ابتلا به این بیماری است.
چه کسانی به این اختلال مبتلا می شوند؟
سن متوسط شروع به وسواس کندن مو اوایل نوجوانی و اکثراً قبل از ۱۸ سالگی است. ولی در سنین بالاتر نیز ممکن است شروع شود. این اختلال در بین نوجوانان و جوانان جنس مونث شیوع بیشتری دارد. برآوردهای صورت گرفته نشان میدهد که این اختلال احتمالاً در تک فرزند ها یا فرزندان ارشد خانواده بیشتر دیده میشود .
اختلال کندن مو از چه سنی بیشتر دیده می شود ؟
نوع وخیم تر و مزمن این اختلال در سن متوسط اوایل نوجوانی و بیشتر قبل از 17 سالگی می باشد . ولی در سنین بالاتر نیز ممکن است شروع شود .و در زنان بیشتر از مردان دیده می شود ولی از آن جایی که افراد از بیان کردن این اختلال خجالت می کشند شاید که آمار ها برعکس باشد . و افراد مبتلا بیشتر تک فرزند و یا فرزند اول خانواده هستند . نوع دیگر این اختلال در کودکی شروع می شود و در دختران و پسران میزان مبتلا شدن یکسان می باشد اگر در سنین کم مشاهده شود امکان درمان آن ساده خواهد بود زیرا که وخامت آن نسبت به دوران نوجوانی بیشتر است ولی اگر با شروع دیر هنگام یعنی در بزرگسالی و نوجوانی همراه باشد احتمال مزمن شدن بیشتر می شود و در نتیجه دوره درمان نیز بیشتر خواهد بود .
بهترین زمان درمان اختلال کندن مو
بسیاری از افراد درباره بهترین زمان اختلال کندن مو سوال می‌کنند. در این زمینه باید گفت از زمانی که علائم هشداردهنده این اختلال را مشاهده می‌کنید، بهتر است به دنبال درمان و مراجعه به روان درمانگر باشید.
متاسفانه هر اندازه درمان این اختلال به تعویق بیفتد، درمان نیز سخت‌تر خواهدشد و علائم شدت پیدا می‌کنند. بنابراین به محض مشاهده علائم تریکوتیلومانیا به روانشناس، روانپزشک و درمانگر متخصص مراجعه کنید.
درمان اختلال کندن مو
هر بیماری و اختلالی درمان مشخص و مخصوص به خودش را دارد. اختلال کندن مو نیز با به‌کارگیری برخی از روش‌ها قابل بهبودی است و می‌توان علائم و نشانه‌های آن را به صورت چشمگیری کاهش داد. اولین قدم برای درمان تریکوتیلومانیا مراجعه به یک متخصص حرفه‌ای است که با روش‌های اصولی به درمان این مشکل درون شما اقدام کند. برای درمان این بیماری به تشخیص درمانگر متخصص می‌توان از روش‌های زیر کمک گرفت:
رفتار درمانی
یکی از درمان‌های موثر درباره این بیماری، رفتار درمانی است. استفاده از این روش با کمک آموزش رفتارهای معکوس به خوبی کمک می‌کند که موقعیت اضطرابی و فشار روحی را در خودتان شناسایی کنید. بنابراین در لحظه‌ای که تصمیم می‌گیرید برای رسیدن به آرامش و کاهش استرس موهای خود را بکنید، رفتار دیگری را جایگزین آن می‌کنید. مثل مشت کردن دست‌ها، فشردن خمیر بازی و … .
روان درمانی
در بسیاری از موارد شناسایی ریشه اختلال و پذیرفتن آن نقش بسیار موثری را در درمان ایفا می‌کند. به همین دلیل انتخاب روان درمانی به عنوان یکی از راه‌های درمانی مهم در نظر گرفته میشود.
روان درمانی به شما کمک می‌کند که با کمک و مداخله یک درمانگر حرفه‌ای، علائم آزاردهنده درونی خودتان را گیدا کرده و برای تغییر آن اقدام کنید.
دارو درمانی
دارو درمانی از دیگر روش‌های مهم و در بسیاری از موارد، موثری است که بسیاری از درمانگران آن را پیشنهاد می‌کنند. یادتان باشد تشخیص دارو درمانی و تجویز داروها باید به کمک یک روانپزشک متخصص انجام بگیرد.
اگرچه همچنان داروی به‌خصوصی برای درمان اختلال مو کندن معرفی نشده است اما داروهای ضدافسردگی و ضداضطرابی برای کاهش علائم مخرب این اختلال بسیار کمک‌کننده است. به خاطر داشته باشید برای اثربخشی داروها، آن را به صورت مرتب و به‌موقع و طبق دوز مصرفی تعیین‌شده از سمت روانپزشک مصرف کنید.
داروهای رایج مورد مصرف برای درمان این بیماری:
- فلوکسیتین
- فلاووکسامین
- لیتیوم کربنات
- سرترالین
- پاروکستین
خانواده درمانی
برای کودکان، خانواده درمانی، به والدین در انتخاب راهکار مناسب کمک می کند.
درمان گروهی
تریکوتیلومانیا می تواند باعث ایجاد احساس تنهایی شود. این گروه ها، با ایجاد رابطه بین مبتلایان، به ایجاد حس همراهی و هم دردی کمک می کند.
بعضی از افراد مبتلا به تریکوتیلومانیا، علائم و دلایل خود را با درمان سرپایی حل می کنند. در حالی که سایرین نیاز به درمان جدی تر دارند. اما پیگیری سریع و مداوم برای درمان، از اهمیت بالایی برخوردار است.
روش هایی که خود شخص در منزل می تواند برای بهبود این اختلال انجام دهد
- فشار دادن توپ استرس یا چیزی شبیه آن
- استفاده از اسباب بازی های بی قراری
- پوشیدن کلاه تنگ
- دوش گرفتن به منظور کاهش استرس و اضطراب
- ورزش کردن
- کشیدن نفس عمیق تا زمانی که در فرد تمایل به کندن مو از بین برود.
- کوتاه نگه داشتن موها
